Bilişsel model, işlevsiz düşüncenin (danışanın duygu durumunu ve davranışını etkileyen) tüm psikolojik bozukluklarda yaygın olduğunu savunmaktadır. İnsanlar düşüncelerini daha gerçekçi daha uyarlayıcı bir yolla değerlendirmeyi öğrendiklerinde, duygu durumlarında ve davranışlarında iyileşme yaşamaktadır.

Bilişsel terapistler,  danışanların kendi, temel inançları (değersizlik, yetersizlik, çaresizlik ) dünyaları ve diğer insanlarla ilgili olan ilişkileri ile ilgili  derin bir biliş düzeyinde çalışmaktadır. Altta yatan işlevsiz inançların değiştirilmesi ile daha dayanıklı değişiklikler oluşturulur. Örneğin yeteneklerinizi sürekli olarak hafife alırsanız, altta yatan bir yetersizlik inancına sahip olabilirsiniz. Bu temel inancı değiştirmek ( örneğin kendinizi, güçlü ve zayıf yanlara sahip olma şeklinde daha gerçekçi bir konumda görmek), günlük olarak karşılaştığınız özel durumlara karşı olan algınızı değiştirebilir. Artık tema ile ilgili çok sayıda düşünceye sahip olmazsınız. ”Hiçbir şeyi doğru yapamıyorum. ”Bunun yerine, hata yaptığınız belirli durumlarda muhtemelen şöyle düşüneceksiniz: ”Bu konuda iyi değilim”.

Bilişsel terapisinin temel ilkeleri şunlardır:

Bilişsel davranış terapisi her zaman ortaya çıkan danışan sorunları formülasyonununa ve her bir danışanın bilişsel terimlerle kavramsallaştırılmasına dayanmaktadır.

Sağlam bir teröpatik anlaşma gerektirir.

İş birliğini ve aktif katılımı vurgular.

Amaca dönük ve sorun odaklıdır.

Başlangıçta şu anı vurgular.

Eğiticidir, hastaya kendi terapisti olmasını öğretmeyi ve tekrarı önlemeyi amaçlar.

Amaçları zamanla sınırlı olur.

Seansları yapılandırılır.

Danışanlara bozuk düşünce ve inançlarını belirlemeyi, değerlendirmeyi ve onlara yanıt vermeyi öğretir.

Düşünceyi, duygu durumunu ve davranışı değiştirmek için çeşitli teknikler kullanır.